De Vlaamse overheid verplicht je om elk verdiep van minstens één rookmelder te voorzien vanaf 2020 en zal daar ook op controleren. Een boete krijg je niet meteen, alleen voor wie zijn huis verhuurt zonder rookmelders zijn er sancties. Ook voor je brandverzekering heb je er geen nodig. “De brandverzekering mag een terugbetaling op basis van de al dan niet aanwezigheid van rookmelders niet weigeren”, zegt Peter Wiels van Assuralia.Waarom moet je er dan toch in huis hebben? Omdat het levens redt. “Een rookmelder maakt je ’s nachts wakker als het brandt”, zegt Tim Renders, brandpreventieadviseur van hulpverleningszone Oost in Vlaams-Brabant. “Als we slapen werkt onze neus niet meer en ruiken we de rook niet. In het slechtste geval stikken we in onze slaap.”Hoe werken ze?Dat een rookmelder begint te piepen, is het gevolg van de zogeheten ‘optische cel’. “Die kan je vergelijken met een donker kamertje met twee kleine spiegeltjes. Tussen de spiegeltjes loopt een infraroodstraal. Als rook de straal onderbreekt, gaat het toestel piepen.” Een rookmelder werkt ook maar één keer. “Als je aardappelen aanbranden, en er ontstaat rook en het toestel piept, dan moet je de rookmelder vervangen door een nieuwe. Eens de straal onderbroken is, is het toestel onbruikbaar.”Waar moet je ze plaatsen?“De brandweer raadt aan om er eentje te plaatsen in elke ‘risicokamer’, bijvoorbeeld waar de elektriciteitskast hangt of de wasmachine staat. In de praktijk komt dat neer op vijf tot acht rookmelders voor een eengezinswoning.”Ook in de slaapkamers en kinderkamers moet een rookmelder hangen, net als in mogelijke vluchtwegen, zoals de gang, waar je door moet om snel naar buiten te kunnen. Je koppelt de rookmelders ook beter aan elkaar. “Als het brandt in de wasruimte en de rookmelder begint daar te piepen, maar je ligt boven te slapen, dan zal je dat niet horen. Als je ze draadloos aan elkaar koppelt, zullen alle melders in het huis geactiveerd worden.”In de garage, veranda en op een onafgewerkte zolder hang je beter geen rookmelder. “De werking van de batterij wordt verstoord als de temperatuur lager dan 4 graden of hoger dan 38 graden is. In de winter kan de temperatuur in de garage, die vaak niet verwarmd wordt, flink zakken.
Het omgekeerde op een onafgewerkte zolder of veranda: daar kan de temperatuur op een hete zomerdag enorm oplopen.” Ook in de keuken en badkamer moet je de locatie van de rookmelder goed kiezen. “Een rookmelder maakt geen onderscheid tussen de rook van een brand, stoom of kookvocht. Plaats de rookmelder dus in de buurt van potentiële brandhaarden, maar niet net erboven. Hetzelfde geldt voor de badkamer: plaats de rookmelder er net buiten.”Hoe hang je ze op?Een rookmelder kan je ophangen met lijm of dubbelzijdige tape. Je hoeft er dus niet voor te boren. “Hang de rookmelder aan het plafond. Als een brandbaar materiaal vuur vat, ontstaat er warme rook en die stijgt naar boven. De rookmelder zal dus sneller in werking treden als hij aan het plafond hangt dan wanneer hij op de muur wordt geplaatst.” Bij torenhoge plafonds zoals in oude herenhuizen hang je de rookmelder beter op de muur. “Al loop je wel het risico dat hij net iets minder snel geactiveerd wordt.”
Wist je trouwens dat je een rookmelder ook moet poetsen? “Zelfs aan het plafond vangt een rookmelder stof. Gebruik geen water of schoonmaakmiddelen maar stofzuig maandelijks met het kleine borsteltje van de stofzuiger rond de rookmelder. Zo blijven de spiegeltjes van de optische cel schoon en geven ze geen vals alarm.”Hoelang gaan ze mee? Koop geen model met vervangbare batterijen. “Als de rookmelder een platte batterij heeft, zullen mensen de batterij uit de melder halen, maar vaak hebben ze het juiste type vervangbatterij niet bij de hand. Ze vergeten het dan, maar aan een rookmelder zonder batterij heb je natuurlijk niets.”Het geeft ook een vals gevoel van veiligheid. “Je kan altijd testen of de batterijen van de rookmelders werken. Mensen denken dat ze de werking van de rookmelder testen, maar dat is niet zo: ze testen alleen de luidspreker en de batterij, niet de rookmelder zelf.”Welke koop je het best?Je kan een rookmelder niet testen, maar volgens Renders kan je vertrouwen op een optische lens met een levensduur van tien jaar. “Als je maandelijks stofzuigt, ben je zeker dat de rookmelder tien jaar meegaat. Nadien vervang je het toestel beter door een nieuw exemplaar.” Dat hoeft trouwens geen fortuin te kosten. “Sommige gemeentes bieden voordelige tarieven aan of je kan een groepsaankoop doen. In de doe-het-zelfzaak kan je goede melders vinden vanaf 20 euro. Een hip design in een andere kleur heb je voor 35 euro. Als je alle melders aan elkaar wil koppelen, ben je 49 à 70 euro kwijt. Voor modellen die werken met wifi en die je kunnen alarmeren op de smartphone, betaal je 119 euro.” En als je zo’n melding krijgt, bel je maar beter de brandweer. “De app zal nooit zelf de brandweer alarmeren. Als we aankomen en we merken dat het brandt, dan zullen we binnenbreken. Als er niets aan de hand blijkt te zijn, krijg je geen boete voor die valse melding.”
